Ik kijk mijn ogen uit deze paar weken in Zweden. We verblijven in een van de mooiste en duurste villawijken van een chique eiland in Stockholm. In het appartement van onze zoon en zijn vriendin: een omgebouwde garage. Met een marmeren vloer en in een prachtig groot geel huis, dat dan weer wel! We wonen tussen diplomaten en zakenmensen met allemaal van die prachtige Pippi Langkous-achtige huizen: groot, van hout, met veranda’s en giga tuinen vol fruitbomen. Idyllisch. Elke huisbezitter kiest een favoriete kleur voor elk huis. Welstandscommissies? Nooit van gehoord. Wat een feest! Is elke Zweed net zo vrij en blij als Pippi?

Mwah. Dat valt misschien toch een beetje tegen. Want in Scandinavië geldt de Wet van Jante. Dat is een gedragscode. Met deze 10 regels:

1. Je moet niet denken dat je speciaal bent.
2. Je moet niet denken dat je gelijk bent aan ons.
3. Je moet niet denken dat je slimmer bent dan wij.
4. Je moet je niet inbeelden dat je beter bent dan wij.
5. Je moet niet denken dat je meer weet dan wij.
6. Je moet niet denken dat je meer bent dan wij.
7. Je moet niet denken dat je deugt.
8. Je moet niet om ons lachen.
9. Je moet niet denken dat iemand om je geeft.
10. Je moet niet denken dat je ons wat kunt leren.

Deze regels geven mij geen gezellig, vrij en stoer Pippi-gevoel. Ik lees in elke zin de boodschap: hou je koest. De grondgedachte van de wet is dan ook: ‘steek je hoofd niet boven het maaiveld uit’. De een vindt zoiets akelig beperkend en beklemmend. Een ander vindt dit juist een mooie basis voor gelijkwaardigheid tussen mensen. En daarom bakkeleien de Zweden, Denen, Noren en Finnen graag – heel beschaafd – over de interpretatie van die Scandinavische leefregels.

Naast de Jantelagen kennen de Zweden ook nog het begrip lagom (precies goed: niet te veel, niet te weinig). Ook dit lijkt me niet erg Pippi-achtig. Met al haar pannenkoeken tot aan het plafond. Raar toch, die volksaard van de Zweden. En toch voel ik me hier prima en vrij.

Maar de Zweed is, grosso modo, best heel gelukkig in en rond Stockholm. En nu ik hier een tijdje ben, snap ik dat wel. Zweden zijn, of lijken, net wat meer op zichzelf. En daarmee net wat minder uitbundig dan in en rond Amsterdam. Op ons eiland heerst een bepaalde sereniteit. Weldadig. En ik merk nog iets. Als het ijs een beetje breekt, dan blijken de mensen hier super open. En oprecht. Meer en meer herken ik alles van Pippi, Tommy en Annika. Ik voel me hier nu al echt fijn thuis. Het ligt niet aan de Zweden. Ikzelf moet gewoon wat beter kijken.

Zelf wat leren – Doeneke wil ‘t proberen!

Wil je meer over Zweden?
Lees dan Als een Viking of Het interview met Veerle of doe De Zweedse woordenquiz