“And I think then we’ll have the real uh uh uh swan-cling- uh uh uh zwaan-kleef-aan”. Verward switcht hij naar het Nederlands. De niet-Nederlandstaligen in dit overleg snappen niet wat hij bedoelt. En ik eigenlijk ook niet. Bedoelt hij met ‘zwaan-kleef-aan’ iets positiefs of juist iets negatiefs? En hoe vertaal je deze uitdrukking naar het Engels?

Waar komt de verwarring over dat ‘kleven’ vandaan?

‘Schwan, kleb an’ is de titel van een oud sprookje van een Duitser, Ludwig Bechstein. Over een domoor die – omdat er heel komisch mensen aan zijn zwaan kleven – de prinses aan het lachen krijgt. Resultaat is dat de domoor met die prinses trouwt. Als sprookjesverzamelaars nemen de gebroeders Grimm dat moois op in hun collectie. Wel schaven ze wat aan het sprookje, van zwaan naar gans. En die gans is niet langer enkel plakkerig, maar nu ook van goud. De stoet achter – nog wel – die domoor grijpt graag zo’n gouden veer van die gouden gans. Zo klinken mensen aan elkaar vast, als een brei op weg naar de koningsdochter. ‘Die goldene Gans’ van Grimm verovert de wereld. Toch blijft de uitdrukking ‘zwaan-kleef-aan’ overeind. Dat bekt ook beter.

Is dat ‘kleven’ bij die vogel nu positief of negatief?

Als kind leer ik dat je beter wegblijft van zowel zwaan als gans. Een gans is bazig, waaks en bijt. En zwanen kleven niet, maar meppen hard. Het sprookje gaat natuurlijk niet echt over deze dieren. Sprookjesdieren staan symbool voor relaties tussen mensen. En in zwaan-kleef-aan voor mensen die neigen naar hetzelfde doen. En dat kan twee kanten op.

Positief: je sluit je aan bij anderen om zo mooiere dingen te bereiken dan in je uppie.
Negatief: je loopt – als een kip zonder kop – mee met een groep.

Best een beetje spannend dus hoe je die zwaan ziet; als compliment of als kritiek?

En in het Engels?

Engelstaligen kennen het sprookje ‘The golden Goose’. Wil je in het Engels toch wat kwijt over het zwaan-kleef-aan-principe? Gebruik dan bij positieve vibes ‘stick-together-effect’. En bedoel je karakterarm en griezelig plakgevaar, kies dan voor ‘follow-the-leader-effect’.

Let’s stick together – Doeneke wil ’t proberen!