‘Dat kreng probeert mij met haar aantijgingen in een val te lokken!’ Ik voel woede vanuit mijn buik opborrelen totdat mijn gezicht gloeit. De inhoud van haar betoog hoor ik niet meer. Ik bedenk hoe ik haar ga terugpakken. Dat manipulatieve kreng!

Opeens krijg ik een helder inzicht; ik heb teveel emotie! Ik ben onder de tafel bezig! Onder de conversatietafel met de vier communicatieniveaus: inhoud, procedure, interactie en emotie. Ik moet mijzelf even ontstijgen – hop naar helikopterview. En dan schakelen tussen de communicatieniveaus. Zo red ik het gesprek en mijzelf.

Elk gesprek verloopt op deze vier communicatieniveaus. Dat gaat ook onbewust.

Boven tafel bespreek je de twee rationele niveaus:

Π Inhoud – het onderwerp van het gesprek
Π Procedure – afspraken over de spelregels van het gesprek

Deze niveaus traceer en bespreek je gemakkelijk. Door uitleggen, luisteren, vragen stellen, samenvatten. Dat werk. Door te herinneren aan het doel van het gesprek en de tijd. Veilig terrein. Blijf je op deze niveaus, dan loopt een gesprek vlot. Geen centje pijn.

Maar … raakt iets jou of de ander, dan prikkelt dat de gevoelsniveaus onder tafel:

Π Interactie – de sfeer en het gedrag van de gesprekspartners
Π Emotie – de gevoelens die je bij jezelf en de ander waarneemt

Door prikkeling van één van deze niveaus ontstaat er weerstand: luisteren lukt niet meer, gevoelens krijgen te zeer de overhand. Het gesprek stokt op de niveaus boven tafel. Schenk eerst aandacht aan die verstoring – dat zet het gesprek weer op het spoor. Bespreek wat wie dwarszit. Dit is lastig, maar heel volwassen en constructief: op tafel ermee!*

In het gesprek met dat kreng raak ik, met mijn rode kop, aan het schakelen. Ik zet de versnelling:

1. in z’n vrij – wat gebeurt hier?
2. in z’n achteruit – heel beheerst zeg ik dat bepaalde opmerkingen mij raken
… de hitte in mijn gezicht wordt minder …
3. in z’n vooruit – met volop gas op de inhoud. Ik kom met andere gezichtspunten. Prima onderbouwd. Lekker voor de inhoud.

Boven de tafel is waar we oprecht kunnen slagen. Onder de tafel heerst een ‘onderwereld’, vol ontregelende angsten. Daarvan hebben we weinig te verwachten.

Ga voor die inhoud – Doeneke wil ’t proberen!

*Dit is feedback. Hoe je dat doet lees je in deze post