Ik maakte kennis met meneer de Vries als strafrechter. Hij hielp bij een kantelpunt in mijn leven. Door te zien dat ik goed bezig was met werk en loskomen van drugs. Aan wat hij in mij zag ter zitting begin jaren negentig heb ik mij sindsdien gehouden. Ik was chronisch ziek en ben beter.
Lastig anders te kijken?
- Door: Doeneke
- Categorie: Doeneke Sociaal
Doeneke Sociaal
1
Ik zit met twee vijfjarigen in de trein. Tegenover ons zit een meisje met het syndroom van Down. De kinderen gapen haar aan. Ze schuiven onrustig heen en weer. Ook ik schuif onrustig heen en weer. Als ze maar geen ongepaste opmerking maken, denk ik. Dan fluistert één van hen zachtjes in mijn oor: “Dat meisje is gekidnapt toch?” Ik slaak een zucht van verlichting om haar voorzichtigheid en glimlach om haar taalgebruik. Zachtjes zeg ik terug “Ja, dat meisje is gehandicapt.”
Nu weet ik: fout, fout, fout! Gaap haar niet aan. Word niet zenuwachtig. En fluister niet over haar.
Voorbij ouderwetse freakshows
Gelukkig zeg ik niet iets als ‘er is iets mis met dat meisje’, ‘dat meisje is ongelukkig’ of ‘dat meisje is ziek’. Nog altijd zijn dat hardnekkige, foute ideeën rond mensen met een beperking of handicap.
Een mooiere kijk op iemand met een lastig brein, lastige geest of lastig lichaam start bij onze opvoeding. Van onze kinderen. En van onszelf. Vanuit meer kennis, begrip en inlevingsvermogen.
Intussen kijken wij nog te vaak naar medemensen als ‘freaks’. Op straat en in werk kan dat beter.
Lang leve onze verschillen
Per stoornis, beperking of handicap is geen mens hetzelfde. Eenzelfde ding ervaart iedereen anders. Per eigenaardigheid ervaart niet iedereen een beperking.
Zo ken ik een gepensioneerde rechter die in zijn tienerjaren slechtziend en uiteindelijk blind werd. Zijn beperking is geen handicap. Soms helpt veel slechter zien nog beter te luisteren. Decennia terug zette rechtbank Amsterdam bij Romke de Vries een stap, voorbij die ‘handicap’.
- Stoornis: een lichamelijke afwijking (cognitie, zintuigen, taal, organen en ledematen)
- Beperking: als je door de stoornis iets niet kan (communicatie, verzorging, lichaamsbeweging, vaardigheden en gedrag)
- Handicap: als de stoornis je belemmert in je sociaal-maatschappelijk leven (scholing, arbeid, sociale leven, vrijetijdsbesteding)
Bekijk dus per individu. Wat is hier aan de hand? Wat kan, wil of durft wie niet? Plus wat wel?
En niemand heeft nog behoefte aan schelden met een zoiets als ‘mongool’, ‘autist’ of ‘dove kwartel’. Schelden met als basis een stoornis, beperking of handicap stigmatiseert en kwetst.
Angst is een lastige raadgever
‘Waarom heb jij maar één been?’ ‘Waarom zit jij in een rolstoel?’ ‘Waarom praat die meneer raar?’ Een kind vraagt onbevangen wat er aan de hand is. Dat verfrist. En geeft informatie. Als volwassene leer je daarvan. Taboes gaan over wat onaanraakbaar en eng is. Dat spoor loopt dood.
Doe wat jij prettig zou vinden rond iets dat lastig kan zijn bij een ander. Staar niet; negeer niet; betuttel niet; lach niet uit; en raak niet ongewenst aan.
Ben ik nou zo slim, of ben jij zo dom
“Ben ik nou zo slim, of ben jij zo dom?!” roept Louis van Gaal. Al jaren zetten hij en zijn Truus zich als ambassadeurs in voor mensen met een handicap. Want een lastig brein, lastige geest of lastig lichaam heb je maar zo. En te vaak vind je sociaal dan lastig aansluiting. Op school en in werk.
Heb dus gewoon aandacht voor beperkingen of handicaps. Gewoon, omdat niemand gewoon en iedereen relevant is.
Minder lastig doen – Doeneke wil ’t proberen!
