“En zo heb ik 160 extra beslismomenten per dag”, vertelt een vrouw op de radio, “dat is een fulltime job naast je gewone leven.” Ze heeft diabetes type 1. Mijn vriend Peter heeft die ziekte ook. Hij zegt: ‘ik ben een diabeet’. Komt hij eten, dan vraagt hij ongegeneerd wát we precies eten. Hij kijkt op z’n telefoon welke glucosewaarde de sensor in zijn arm aangeeft, calculeert en – indien nodig – tilt hij zijn shirt op en spuit insuline in zijn buik. Hij heeft ervaring. Hij heeft deze chronische auto-immuunziekte al bijna 10 jaar.

Suikerziekte

Ik ga bij hem langs en bevraag hem over zijn ziekte. Maar eerst duik ik nog even in de ingewikkelde diabetes type 1-materie.

Glucose (suiker) is onze brandstof en die haal je uit eten en – als je niet eet – haalt je lichaam die uit opgeslagen stoffen in je lijf. Het hormoon insuline zorgt ervoor dat je lichaamscellen de glucose uit je bloed opnemen. Precies de hoeveelheid die dan nodig is. Insuline is de ingenieuze energiemotor van ons lichaam.

Maar bij diabetes type 1 is er een fout in het afweersysteem: de alvleesklier maakt het hormoon insuline niet meer aan. Dus gaat die lichaamscel-energieleverantie niet meer vanzelf. Die moet je dan zelf managen. En constant monitoren. 24/7.

Rotziekte

Peter vindt het een rotziekte. Ze is er altijd. Nooit een momentje rust. Zelfs als hij slaapt in de nacht, krijgt hij een alarm als zijn glucosewaarde zich buiten de groene zone bevindt.

Daalt de lijn van die grafiek, dan ben je op weg naar een hypo. Dan zit er te weinig glucose in je bloed. Dat betekent: neem snelwerkende koolhydraten in.

Stijgt de lijn van die grafiek, dan ben je op weg naar een hyper. Dan zit er te weinig insuline in je bloed. Dat betekent: spuit insuline.

Die sensor is een goede hulp. Daarbij is het zelfmanagement. Peter plant, calculeert en monitort de hele dag. Hoeveel lichamelijke inspanning heb ik vandaag? En wanneer? Verwacht ik emotionele momenten? Wat zijn mijn eetmomenten? Wat eet ik? Wat drink ik? Wat neem ik mee op pad? Zijn bloedsuiker bepaalt het ritme van zijn dag. Peter voelt veel in zijn lijf, maar luistert er niet meer naar. In plaats daarvan checkt hij zo’n 30 keer per dag zijn glucosewaarde op zijn smartphone en onderneemt wel of geen actie.

Impact van hypo’s en hypers

Het beste voorkom je hypo’s en hypers. Een hypo is op korte termijn gevaarlijk: je hersenen krijgen te weinig voeding en zo is er kans op coma en overlijden. Hypers zijn op lange termijn gevaarlijk. Deze zorgen voor schade aan de bloedvaten, met als gevolg ernstige complicaties aan nieren, hart en ogen. En zo een lagere levensverwachting.

De verschijnselen van een hypo- en een hyperglycemie komen griezelig overeen.

Bij een hypo ontstaan er lichamelijke reacties zoals honger hebben, moe zijn, trillen, zweten, bleek zien, hartkloppingen of bonzend hart, tintelingen of gevoelloosheid van lip, tong, vingers, spierzwakte (gevoel van slapte). En ook neurologische reacties zoals wazig zien, afwijking van kleurwaarneming, hoofdpijn, duizeligheid, concentratiestoornis, humeurwisselingen, plotselinge boosheid of agressie, controle verlies, slaperigheid en bewustzijnsdaling.

Bij een hyper zie je symptomen als dorst, droge tong, moeheid, slaperigheid, veel plassen, plotselinge humeurigheid, snel boos worden, hoofdpijn, concentratieproblemen, roodheid en troebel zien. Maar vaak is zo’n hyper – heel sneaky – helemaal niet zicht- of voelbaar.

Help

Peter is een top (zelf)manager. Hij ervaart dan wel veel ongemak, maar gelukkig geen psychische gevolgen van deze rotziekte.

Zegt Peter ‘ik ben laag in suiker’, dan weet ik wat ik moet doen: just chill. Ik laat hem even met rust. En dat hij wat korzelig reageert neem ik voor lief. Geen woorden nu. Hij lost zijn disbalans zelf op met insuline en snelle koolhydraten. Over een kwartiertje is hij weer de oude. Gelukkig maar! Maar verliest hij ooit een keer zijn bewustzijn? Dan bel ik direct 112 én ik geef hem suikerwater.

Helpen – Doeneke wil ‘t proberen!

Veel informatie over diabetes type 1 vind je hier